YABAN HAYATINDA AV TURİZMİ GENEL MEVZUATI- GİRİŞ
Türkiye topraklarında avcılıkla ilgili ilk yazılı düzenleme, 26 Kanunisani 297 tarihinde (26 Ocak 1882) “Zabıta-i Seydii Berri ve Bahri Nizamnamesi” ile getirilmiştir. Bu nizamname, av hayvanlarının korunması ve avcılığın düzenlenmesi amacıyla 13 Mayıs 1937 tarihinde 3167 sayılı Kara Avcılığı Kanunu’nun yürürlüğe girmesine kadar geçerli olmuştur. 11 Temmuz 2003 tarihinde yürürlüğe giren 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu ile günümüz koşullarına uygun avcılık ilkeleri belirlenmiştir. Bu kanunun uygulanmasını sağlamak amacıyla 10 yönetmelik çıkarılmıştır.
Türkiye’de av turizmi faaliyetleri;
1. 4915 sayılı “Kara Avcılığı Kanunu”,
2. Av turizmi kapsamında yapılan av organizasyonlarında uyulması gereken kurallar, yerli ve yabancı avcıların avlanma ilkeleri ile bu tür organizasyonları yürütecek acente ve görevlilerin yapacakları iş ve işlemleri kapsayan “Yerli ve Yabancı Avcıların Av Turizmi Kapsamında Avlanmalarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”,
3. Kanunun ilgili maddesine dayanılarak oluşturulan ve her yıl o yılın av dönemi ile ilgili uyulması gereken kuralları içeren Merkez Av Komisyonu (MAK) kararı hükümleri,
4. Diğer Kanunlar 5. Uluslararası sözleşmeler (BERN, CİTES)
çerçevesinde yürütülmektedir.
II- AV TURİZMİ
Av turizmi; turizmin değişik bir uygulama şekli olup avcı niteliğine sahip kişilerin avlanma amaçlarını gerçekleştirmek üzere belirlenmiş ilkelerle yaptıkları etkinliklerdir. Avcılar, av turizmi faaliyetleri ile yaban hayvanlarının boynuz, diş, post benzeri hatıra değeri taşıyan kısımlara sahip olmakla birlikte, değişik kültürleri tanıma ve değişik yerleri görme olanağı elde etmektedirler.
Av turizmi uygulamaları, turizm faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi, turizm hareketlerinin ülke geneline ve tüm yıla yayılması ile sosyo-ekonomik kalkınmanın homojen dağılımının sağlanmasında etkili olmaktadır.
III- AVLANMAYI DÜZENLEYEN KURULUŞ
1- Yaban hayvanlarının sayılarının sürekliliğini sağlayıcı koruma, bakım ve üremesine engel zararlılarla mücadele önlemlerini alarak popülasyonların devamını sağlamak,
2- Envanter çalışmaları ile taşıma kapasitesi de dikkate alınarak yeterli popülasyona ulaşmış av hayvanlarının avlatılarak yaban hayatı kaynaklarının sürdürülebilir yönetimini sağlamak,
3- Avcılığın, doğal hayata zarar vermeden bilinçli olarak yürütülmesini sağlamak,
4- Doğal kaynakların turizm amaçlı sürdürülebilir kullanımını sağlamak,
5- Yöre insanlarının yaban hayatı kaynaklarının varlığından oluşan katma değerden yararlandırılmasını sağlayarak kırsal kalkınmaya destek vermek
temel ilkeleri gözetilerek, yenilenebilir doğal kaynakların bir parçası olan av hayvanlarının av turizmi kapsamında av organizasyonları, Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.
IV- TÜRKİYE’DE AV TURİZMİ FAALİYETLERİNİN TARİHÇESİ
1950'li yıllarda avcıların birçok av hayvanını herhangi bir kurala bağlı olmaksızın bedelsiz avlamalarıyla başlayan süreç 1970’li yıllara çeşitli kuralların getirilmesiyle yasal anlamda av turizmi uygulamalarını başlatmıştır.
1977 yılında yabancı avcıların avlanabilmeleri, seyahat acentesi aracılığıyla ülkemize girebilmeleri ve bir bedel ödeyerek avlanabilmeleri ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır ve yurdumuzda ilk av turizmi uygulaması 1977 yılında yaban domuzu (Sus scrofa) avı ile başlamıştır.
1964 yılında korumaya alınıp yeterli populasyona ulaşan Antalya-Düzlerçamı Yabankeçisi Koruma ve Üretme Sahası'ndaki yaban keçileri (Capra aegagrus)1981 yılında av turizmine açılarak yabandomuzu dışındaki av hayvanlarının avına izin verilmiştir.
1984 yılından itibaren yerli turist avcılar da av turizmi kapsamında avlanmaya başlamıştır.
V. AVINA İZİN VERİLEN SAHALAR VE AV HAYVANLARI ve AVLANMA İLKELERİ:
Türkiye’de av turizmi kapsamında av organizasyonlarına izin verilen sahalar, işletilen ya da işlettirilen örnek avlaklar, devlet avlakları, özel avlanma planları çerçevesinde avlanmanın yapılabilmesine Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünce izin verilen yaban hayatı geliştirme sahaları ile milli parklar ve özel avlaklardır.
Türkiye’de av turizmi kapsamında yapılacak tüm uygulamalar, her av yılını (1 Nisan'dan başlayarak izleyen yılın 31 Mart sonuna kadar olan süre) içerecek şekilde komisyon tarafından belirlenmektedir. Bu kararlarda; avına izin verilen türler, avına izin verilen sahalar, avlanma tarihleri, ücretler, avlanma ilkeleri, yasaklanan avlanma usul ve şekilleri yeralmaktadır. Kararlar,
www.milliparklar.gov.tr internet adresinde yayınlanmaktadır.
2006-2007 av yılında aşağıda belirtilen av hayvanları ve belirtilen illerdeki sahalarda, belirlenen kotalar (avına izin verilen av hayvanı sayısı) dikkate alınarak avlarına izin verilmiştir:
a- Yaban keçisi (Capra aegagrus, Wild goat, Bezoarwild, Bauguetin): Antalya, Adana, Adıyaman, Artvin, Bingöl, Erzincan, Erzurum, Hatay, Karaman, Kars, Kayseri, Mersin, Muğla, Niğde ve Tunceli
b- Çengelboynuzlu dağ keçisi (Rupicapra rupicapra, Anatolian Chamois, Gamse-Gamswild, Chamois) Artvin, Bingöl, Erzincan, Erzurum ve Tunceli
c- Kızıl geyik (Cervus elaphus, Red Deer, Rothirsch-Rotwild, Cerf rouge): Ankara Afyon, Bolu, Denizli, Eskişehir, Kastamonu, K.Maraş ve Kütahya
d- Karaca (Capreolus capreolus, Reo deer, Reh, Chevreuil): Karabük, Bolu, Hatay Kastamonu, Ordu ve Osmaniye
e- Yaban koyunu (Ovis gmelinii gmelinii Mouflon) Ağrı, Van
f- Anadolu yaban koyunu (Ovis gmelinii anatolica, Konya Mouflon) Konya
g-Yaban domuzu (Sus scrofa, Wild boar, Wildschwein, Sanglier) 81 ilin 55’inde
h- Çakal (Canis aureus, Jackal, Schakal, Chacal dore) 81 ilin 55’inde
ı- Tilki (Vulpes vulpes, Fox, Fuchs, Renard) 81 ilin 46’sında
i- Melez yaban keçisi (Hybrid ibex) Adıyaman
VI- YABANCILARIN AVLANMA ÖLÇÜTLERİ:
1. Av Turizmi İzin Belgesi
1618 sayılı Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birliği Kanunu kapsamında alınmış işletme belgesi sahibi (A) grubu seyahat acenteleri, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünden “av turizmi izin belgesi” aldıktan sonra, her av organizasyonu için yabancı turist avcılara ve yabancı uyruklulara “yabancı avcılar için geçici avcılık belgesi”; “yerli avcılar için özel avlandırma izin belgesi” alarak yerli avcılara, av organizasyonları, av ve yaban hayatı gözlem turları ile fotoğraf ve film çekimleri düzenleyebilirler.
2. Refakatçi Alınması Zorunluluğu
Av turizmi kapsamında yapılan tüm av organizasyonları Bakanlık personeli eşliğinde yapılır.
3. Seyahat Acentelerine Bağlı Olmaksızın Avlanma
Kanunun 15. maddesi ve Yönetmeliğin 11. maddesi kapsamında, seyahat acentelerine bağlı kalmaksızın bağımsız olarak avlanmak üzere Türkiye’ye gelen yabancı turist avcılar sadece özel avlaklar ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletilen örnek avlaklarda avlanabilmektedir.
4. Av Silahları
Yabancı uyruklu avcılar; 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun ve bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelik hükümlerine göre Türkiye’ye getirdikleri kendilerine ait yivli, yivsiz tüfekler, ok, yay ve bunlara ait aksamlarıyla avlanabilir, aynı Yönetmelik çerçevesinde getirdikleri mermileri avda kullanabilirler.
6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmeliğin 42. maddesi çerçevesinde en çok 3 adet değişik çapta yivli ve 3 adet yivsiz av tüfeği ile gerekli aksamına ve her türlü yivli av tüfeği için en çok 50, her yivsiz av tüfeği için de en çok 100 adet mermiyi girişte gümrük makamlarına kanıtlayarak geçici olarak Türkiye’ye sokabilirler. Pasaportlardaki kayıt, silah aksamı ve mermilerin yurda sokulması için izin belgesi ve bunların ülkemizde taşınması için de taşıma vesikası yerine geçer.
Yabancı uyruklu avcılar tarafından Türkiye’ye geçici olarak sokulan ok ve yayların, yivli ve yivsiz av tüfekleri ile aksamlarının ve sarfedilmeyen mermilerinin yabancı avcılar tarafından 6136 sayılı Kanun ve bu Kanunun uygulanmasına ilişkin Yönetmelik çerçevesinde Türkiye’den çıkarılması zorunludur. Yabancı uyruklu avcıların, Yönetmeliğin 46. maddesinde belirtilen av sırasında sarfedilen mermileri içerir bilgilerin yer aldığı bilgi formunu, 6136 sayılı Kanunun uygulanmasına ilişkin Yönetmeliğin 46. maddesinin (a) fıkrası gereğince, gümrük kapılarındaki Emniyet makamlarına vermeleri zorunludur.
5. Yabancı Avcılık Belgesi:
a. Türkiye’de İkamet Eden Yabancılar
Kanunun 13. ve Yönetmeliğin 19. maddesi kapsamında, 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 29. maddesi kapsamında saklı tutulan haklarının kullanımına ilişkin belge (pembe kart) sahibi olanlar, emniyet makamlarınca ikamet tezkeresi verilen Türklük belgesi sahibi Batı Trakyalı Türkler, karşılıklılık ilkesi doğrultusunda Yönetmeliğin 22. maddesi kapsamında diplomatik kimlik sahibi görevliler ve 5683 sayılı Kanunun 3. maddesi kapsamında olan yabancı uyruklular ile uluslararası kuruluş temsilciliklerinde görevli kişiler, “Yabancı Avcılık Belgesi” alarak avlanabilirler.
Bu kişiler, 492 sayılı Harçlar Kanunu çerçevesinde belirlenen avcılık belgesi harcını ödemek zorundadırlar.
b. Devlet Misafirleri İçin Yapılacak Av Organizasyonları
Yönetmeliğin 13. maddesi kapsamında, Devlet Başkanı, Başbakan ve Bakan düzeyinde bulunan yabancı devlet misafirleri, Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla Bakanlığın olumlu görüşünün alınması koşuluyla Bakanlığımızca avlaklara göre belirlenen ve yabancı devlet misafirleri için ayrılan kota miktarları gözönünde bulundurularak av turizmi kapsamında avına izin verilen av hayvanları ile Merkez Av Komisyonu kararıyla avına izin verilen av hayvanlarını avlayabilirler.
Yabancı devlet misafirlerinden, ikili veya çok taraflı sözleşmelere ve mütekabiliyet esasına bağlı olarak Genel Müdürlükçe işletilen avlaklarda avlanma izin ve avlama ücreti alınmayabilir.
c. Bilimsel Araştırma Amaçlı Av Organizasyonu:
Av turizmi kapsamında avına izin verilen av hayvanlarıyla ilgili bilimsel araştırmalar yapmak amacıyla, çalıştığı kurumdan araştırma izni alarak Türkiye’ye gelen yabancılar, 4/4/1988 tarihli ve 88/12839 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ve 6/10/2003 tarihli ve 6270 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 6136 sayılı Kanunun uygulanmasına ilişkin Yönetmeliğin 44 ve 45. madde hükümleri saklı kalmak koşuluyla Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünden bilimsel araştırma amaçlı özel avlanma izin belgesi almak zorundadırlar. Yerli ve yabancı bilimsel araştırma yapmak isteyenler ücret ödemeksizin, av turizmi kapsamında avına izin verilen türler üzerinde bilimsel araştırma amacıyla üreme yeteneğini kaybetmiş, hastalıklı, sakat ve hatalı trofeli av hayvanlarını avlayabilirler.
Av ve yaban hayatı ile ilgili bilimsel araştırmalar, 24 Ekim 2005 tarih 25976 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Av ve Yaban Hayvanlarının ve Yaşam Alanlarının Korunması, Zararlılarıyla Mücadele Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” hükümleri çerçevesinde yapılır.
d. Özel Avlaklarda Yabancıların Avlanmaları:
Yabancı avcılar, özel avlaklarda üretilen ve salınan türleri, özel avlak işleticisi tarafından belirlenen ücretlerle bu avlaklarda avlayabilirler.
VII. AVLANAN AV HAYVANININ KANITLANMASI, AVLANAN AV HAYVANININ ET ve TROFESİ ile TÜRKİYE’DEN ÇIKARILMASI:
Avcılar tarafından avlanan av hayvanı, günlük avlanma raporu ve ödeme taahhütnamesi ile kayıt altına alınmaktadır ve kanıtlanmaktadır.
Av turizmi kapsamında avlanan av hayvanının trofesinin tamamı avcıya aittir.
Avlanan av hayvanının etinin yabancı avcıya ait olup olmamasıyla ilgili kurallar komisyonca her av yılı için belirlenmektedir.
4915 sayılı Kara Avcılığı Kanununun 17. maddesi kapsamında, yabancı avcı turistler, avladıkları ve onaylanmış geçici avcılık belgelerine kayıtlı av hayvanlarının etlerini ve hatıra değeri taşıyan parçalarını, Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerdeki taahhütlerini dikkate almak koşuluyla başka bir izne bağlı olmadan yurt dışına beraberlerinde çıkarabilirler, adreslerine gönderebilirler veya göndertebilirler.
Yabancı uyruklu avcılar ile yurt dışında yaşayan TC uyruklu vatandaşlarımız, “Avlanan Av Hayvanları için Trofe Belirleme ve Bulundurma ile İhraç Sertifikası” ile avladıkları av hayvanlarına ilişkin trofeleri Türkiye’den çıkarabilirler